Het Rijk zet goede stappen naar verbeterde ICT governance
Het Rijk zet goede stappen naar verbeterde ICT governance
maandag 13 januari 2020 CIO Platform Nederland is verheugd over de brief van minister BZK van 20 december naar de Tweede Kamer om de rol van de CIO’s bij de overheid te versterken en de toetsing van ICT-plannen duidelijker onafhankelijk neer te zetten. Onze vacante plek in de Toezichtsraad BIT kunnen we snel weer invullen.
Het was ons bijna ontgaan, de brief die de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op 20 december 2019 naar de Tweede Kamer stuurde. En dat zou jammer zijn geweest, want deze brief bevat veel verheugend nieuws!
Na eerdere stappen op weg naar een betere beteugeling van ICT-projecten bij de overheid, waaronder de instelling van een CIO Rijk, het CIO-Beraad en het Bureau ICT-toetsing (BIT), wordt nu op basis van ervaringen en nader onderzoek doorgepakt. Net als bij veel bedrijven al het geval is, zullen de digitale technologie-functies en beleid/business-functies nadrukkelijker aan elkaar worden gekoppeld en wordt digitale expertise eerder en nadrukkelijker in beleidsprocessen betrokken. Ook de overheid kan immers niet (meer) zonder digitale technologie. De hoogste tijd dat alle ambtenaren zich dat gaan realiseren én toegang krijgen tot expertise die nodig is om het juiste beleid en de juiste uitvoering daarvan mogelijk te maken. Daarvoor worden de CIO Rijk, diens organisatie én de departementale CIO’s versterkt in hun rollen, taken en naar ik mag aan nemen ook in hun middelen en bemensing.
Zeer positief is ook te noemen dat de onafhankelijke toetsing van ICT-projectvoorstellen door het BIT zal worden voortgezet én deze onafhankelijkheid duidelijker zichtbaar wordt. Door dit BIT te gaan positioneren als onafhankelijk adviescollege, met een wettelijke grondslag en directe communicatiekanalen richting bewindspersonen en Tweede Kamer, wordt de onafhankelijke advisering over de complexe overheids-ICT geborgd. En dat is nodig, en de afgelopen jaren nuttig gebleken, voor het verminderen en liefst voorkomen van voorzienbare ontsporingen van ICT-projecten.
Opvallend in de brief en bijbehorende stukken is verder de focus op kennisoverdracht en van elkaar leren. De digitale wereld is dusdanig complex en verandert zo snel, dat het bijna onmogelijk is om alles zelf te weten en te kunnen. Derden, in de zin van ingehuurde expertise en leveranciers, zijn daarbij belangrijk. Maar het gebruik maken van kennis en ervaringen van andere ICT-gebruikende organisaties binnen de overheid of daarbuiten, is in mijn ogen nóg belangrijker. Die ervaringen zijn vooral relevanter, omdat ze zijn opgedaan in de praktijk bij enigszins vergelijkbare organisaties zonder commercieel belang.
Juist daarin ligt de kracht van onze vereniging, CIO Platform Nederland, waarvan ook het Rijk en diverse andere overheidsorganisaties lid zijn. Van elkaar leren over hoe om te gaan met de uitdagingen én met de kansen van de digitale technologie, de nieuwe manieren van (samen-)werken en communiceren en de geheel nieuwe rollen en diensten die eruit voortvloeien. Dat gaat niet altijd (meteen) goed. En dat is niet per se erg, als je maar snel kunt aanpassen, van je fouten leert en daarover communiceert. Prima om daarop focus te leggen bij de overheid.
Over de implementatie wordt nog niet zoveel gezegd in de brief. Dat wordt een hele klus. Niet eens zozeer qua financiële aspecten, maar om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden. De schaarse specialisten zijn bijzonder in trek bij het (internationale) bedrijfsleven. De kunst wordt dus om deze mensen aan te trekken en een marktconforme beloning te kunnen bieden. Maar als die mogelijkheid er eenmaal is, heb je als overheid wel een onuitputtelijke voorraad aan maatschappelijk relevant en uitdagend werk te bieden. Dan zou je als overheid ineens zomaar voorop kunnen lopen als aantrekkelijke werkplek voor ICT’ers… of trek ik de ambitie in de brief van de minister nu wat te ver door?
In ieder geval vind ik dat hier een goede stap wordt gezet. Vanuit het CIO Platform Nederland zijn we van harte bereid om bij te (blijven) dragen aan het uitwisselen van kennis en ervaringen. En nu het BIT blijft bestaan en duidelijker onafhankelijk wordt neergezet, zien we er ook naar uit om onze zetel in de Toezichtsraad BIT weer in te vullen. Ons signaal met het onbezet laten van die plek is ter harte genomen.
Na eerdere stappen op weg naar een betere beteugeling van ICT-projecten bij de overheid, waaronder de instelling van een CIO Rijk, het CIO-Beraad en het Bureau ICT-toetsing (BIT), wordt nu op basis van ervaringen en nader onderzoek doorgepakt. Net als bij veel bedrijven al het geval is, zullen de digitale technologie-functies en beleid/business-functies nadrukkelijker aan elkaar worden gekoppeld en wordt digitale expertise eerder en nadrukkelijker in beleidsprocessen betrokken. Ook de overheid kan immers niet (meer) zonder digitale technologie. De hoogste tijd dat alle ambtenaren zich dat gaan realiseren én toegang krijgen tot expertise die nodig is om het juiste beleid en de juiste uitvoering daarvan mogelijk te maken. Daarvoor worden de CIO Rijk, diens organisatie én de departementale CIO’s versterkt in hun rollen, taken en naar ik mag aan nemen ook in hun middelen en bemensing.
Zeer positief is ook te noemen dat de onafhankelijke toetsing van ICT-projectvoorstellen door het BIT zal worden voortgezet én deze onafhankelijkheid duidelijker zichtbaar wordt. Door dit BIT te gaan positioneren als onafhankelijk adviescollege, met een wettelijke grondslag en directe communicatiekanalen richting bewindspersonen en Tweede Kamer, wordt de onafhankelijke advisering over de complexe overheids-ICT geborgd. En dat is nodig, en de afgelopen jaren nuttig gebleken, voor het verminderen en liefst voorkomen van voorzienbare ontsporingen van ICT-projecten.
Opvallend in de brief en bijbehorende stukken is verder de focus op kennisoverdracht en van elkaar leren. De digitale wereld is dusdanig complex en verandert zo snel, dat het bijna onmogelijk is om alles zelf te weten en te kunnen. Derden, in de zin van ingehuurde expertise en leveranciers, zijn daarbij belangrijk. Maar het gebruik maken van kennis en ervaringen van andere ICT-gebruikende organisaties binnen de overheid of daarbuiten, is in mijn ogen nóg belangrijker. Die ervaringen zijn vooral relevanter, omdat ze zijn opgedaan in de praktijk bij enigszins vergelijkbare organisaties zonder commercieel belang.
Juist daarin ligt de kracht van onze vereniging, CIO Platform Nederland, waarvan ook het Rijk en diverse andere overheidsorganisaties lid zijn. Van elkaar leren over hoe om te gaan met de uitdagingen én met de kansen van de digitale technologie, de nieuwe manieren van (samen-)werken en communiceren en de geheel nieuwe rollen en diensten die eruit voortvloeien. Dat gaat niet altijd (meteen) goed. En dat is niet per se erg, als je maar snel kunt aanpassen, van je fouten leert en daarover communiceert. Prima om daarop focus te leggen bij de overheid.
Over de implementatie wordt nog niet zoveel gezegd in de brief. Dat wordt een hele klus. Niet eens zozeer qua financiële aspecten, maar om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden. De schaarse specialisten zijn bijzonder in trek bij het (internationale) bedrijfsleven. De kunst wordt dus om deze mensen aan te trekken en een marktconforme beloning te kunnen bieden. Maar als die mogelijkheid er eenmaal is, heb je als overheid wel een onuitputtelijke voorraad aan maatschappelijk relevant en uitdagend werk te bieden. Dan zou je als overheid ineens zomaar voorop kunnen lopen als aantrekkelijke werkplek voor ICT’ers… of trek ik de ambitie in de brief van de minister nu wat te ver door?
In ieder geval vind ik dat hier een goede stap wordt gezet. Vanuit het CIO Platform Nederland zijn we van harte bereid om bij te (blijven) dragen aan het uitwisselen van kennis en ervaringen. En nu het BIT blijft bestaan en duidelijker onafhankelijk wordt neergezet, zien we er ook naar uit om onze zetel in de Toezichtsraad BIT weer in te vullen. Ons signaal met het onbezet laten van die plek is ter harte genomen.
Ronald Verbeek
Directeur CIO Platform Nederland
Directeur CIO Platform Nederland