Flexibiliteit, creativiteit en wendbaarheid. In vele sectoren is verandering jarenlang tegengehouden. In het onderwijs bijvoorbeeld is de leerkracht/docent tot op zeer grote hoogte autonoom in hoe de lessen worden gegeven. Veranderen ging over het algemeen bijzonder traag. Door het sluiten van de scholen werd de noodzaak tot veranderen acuut en is gebleken dat ook het onderwijzend personeel flexibel is, bereid is om te experimenteren met nieuwe lesmethoden en zelfs als niet alles vooraf duidelijk is, met vallen en opstaan ervaring op te doen met lesgeven op afstand. Deze weerstand tegen verandering en de omslag naar flexibel en creatief experimenteren met mogelijkheden was ook in veel andere sectoren zichtbaar.?Die? creativiteit en flexibiliteit moeten we vasthouden en stimuleren! Daar liggen voor de Nederlandse economie ook in de toekomst de kansen! Dus niet terugvallen in eindeloze discussies met vele stakeholders, maar flexibeler zijn bij? mplementaties en soepel laten aanpassen van zaken die nog beter kunnen.

Werken op afstand. Binnen enkele dagen was voor de meeste mensen voor wie de aard van het werk dat toelaat, het werken op afstand mogelijk gemaakt. Na enige dagen van wennen, bleek het thuiswerken ook positieve aspecten te hebben. Zo zijn de werkdagen efficiënter in te richten, zijn vergaderingen doelgerichter, is er meer mogelijkheid om geconcentreerd te werken (als niet tegelijkertijd kinderen beziggehouden moeten worden) en is er geen verlies aan tijd voor woon-werkverkeer, wat ook het milieu ten goede komt. Arbeidsproductiviteit nam voor veel kantoorwerkers toe. Maar hoe gaat dat als straks de kantoren (deels) weer open gaan, gaan medewerkers dan toch naar kantoor omdat de reiskostenvergoeding lonkt? Gaan managers weer verlangen dat ze dagelijks zicht houden op hun medewerkers? Dat zouden geen argumenten moeten zijn. Bovendien neemt dan de filedruk weer toe, alsook de belasting van het milieu, terwijl een alternatief voorhanden is. Voor de werkgever zijn er naast productiviteitswinst ook positieve kanten door verminderde kosten voor voorzieningen op kantoor en mogelijk minder benodigde kantoorruimte. Dat heeft eventueel ook een positief effect op beschikbaarheid van kantoorgebouwen voor ombouwen tot woonruimte. Kortom, de prikkels die onwenselijke aspecten van de oude situatie in stand houden moeten weg. Stimuleer dat het werken op afstand de nieuwe norm wordt waar dat kan.? Vervang de reiskostenvergoeding (deels) door een goede vergoeding voor thuiswerken!?? ? 

Doktersconsulten op afstand. Hier is de afgelopen maanden veel ervaring mee opgedaan. Zowel artsen als patiënten zijn enthousiast en in veel gevallen is het een prima alternatief voor een fysiek consult. Scheelt de patiënt veel tijd en reiskosten. Bovenal wordt door de patiënt belangrijk gevonden dat het consult in de veilige thuisomgeving kan plaatsvinden, eventueel met hun naasten (ook virtueel) aanwezig. Belangrijk is dat virtuele consulten op dezelfde manier worden vergoed als fysieke consulten. Toch zijn er zorgverleners die een fysiek consult blijven promoten of een optie voor een virtueel consult niet willen aanbieden aan patiënten*.? Dergelijke oude gewoontes moeten overboord! Bestuurders van zorginstellingen moeten gaan sturen op het voorkomen van onnodige fysieke consulten en reisbewegingen en consulten zoveel mogelijk op afstand aanbieden,  natuurlijk zonder dat dat per se een ongunstig (financieel) effect heeft voor de zorgverlener.?

Digitale infrastructuur. Thuiswerken en consulten e.d. op afstand zijn in Nederland erg snel en op vele plaatsen zonder noemenswaardige problemen opgepakt. Nederland heeft een goede basis infrastructuur, voldoende bandbreedte en in veel bedrijven en organisaties al ervaring met deels thuiswerkende medewerkers. We?hebben een voorsprong op veel andere landen op deze punten en daarmee?zijn we in staat tot een relatief snelle omschakeling**. Voor veel categorieën medewerkers geldt dat ze productiever zijn in deze nieuwe situatie dan op kantoor. Maar de ontwikkelingen in andere landen zijn ook snel gegaan. We moeten blijven inzetten op de ontwikkeling van onze veilige en vooruitstrevende digitale infrastructuur, door beleid en investeringen, privaat én publiek.?? ? 

Snelheid en eenvoud. De overheid is op sommige terreinen zeer voortvarend aan de slag gegaan. De invoering van de NOW-regeling bijvoorbeeld, inclusief het digitale portaal, heeft de UWV in enkele weken voor elkaar gekregen en heeft relatief weinig problemen gekend. Ook hier geldt, leer van de ervaringen tijdens de afgelopen maanden. De overheid was zeer duidelijk en concreet in het aanpakken van de crisis. Pak ook op dezelfde wijze door op onderwerpen die al jarenlang op tafel liggen: uitwisseling van patiëntgegevens, digitale identiteiten, beperken van onnodige reis- en vervoersbewegingen enz. En bedenk bij het ontwikkelen van IT-systemen: welke?functionaliteiten zijn écht nodig en welke leveren veel extra complexiteit en risico op zonder wezenlijke voordelen.?