Blog: Digitale technologie, (voort-)bestaanszekerheid en de verkiezingen van 2023
Monday 13 November 2023 10:28 Op woensdag 22 november gaat Nederland naar de stembus. Ruim tweeënhalf jaar na de voorgaande verkiezingen, en nog geen twee jaar na het aantreden van Kabinet Rutte IV. En toch is de situatie volledig anders.
De Corona-pandemie is voorbij, evenals de houdbaarheidsdatum van record-premier Rutte en de hoogtijdagen van traditioneel grote partijen. Nieuwe partijen en kansen dienen zich aan, en moeten zich nog bewijzen, waarbij de peilingen grote schommelingen laten zien, vooral als je die over verschillende jaren en verkiezingen heen bekijkt. Digitale technologie komt vrijwel niet aan bod in de campagnes, al hebben diverse partijen er wel aandacht voor in hun programma en weten ze de digitale kanalen wel te vinden om kiezers te bereiken. En toch is digitale technologie van wezenlijk belang voor het uiteindelijk realiseren van veel van de punten die in de campagne wel centraal staan. Kijk bijvoorbeeld naar het huidige politieke 'buzz word': bestaanszekerheid.
De arbeidsmarkt en het vasthouden van kennis
Bestaanszekerheid betreft ondermeer lonend werk, voldoende inkomen, toegang tot onderwijs en zorg en een zinvol leven. Dit heeft een nadrukkelijke digitale component! Als je bestaanszekerheid projecteert op de arbeidsmarktsituatie voor IT-professionals, en de krapte die daar heerst, ligt een kans voor het oprapen: leid meer mensen op voor een baan waarin ze werken met digitale technologie! Dat geeft ze de kans op een goed betaalde en zinvolle baan in elke sector die ze maar interessant vinden, bijvoorbeeld in de zorg, of het onderwijs, bij de politie, in het bedrijfsleven, noem maar op. Er zijn in deze sectoren veel mensen nodig, voorlopig zullen de salarissen dus nog wel ruim voldoende zijn om van rond te komen. Investeren in opleiden van technisch personeel is dan ook niet bij toeval het eerste punt dat CIO Platform Nederland heeft opgenomen in haar prioriteiten voor de verkiezingen. Het is nodig om onze leden aan medewerkers te helpen én het geeft meer mensen bestaanszekerheid. Win-win.
Ook migratie, een ander veel terugkerend thema in de campagnes, heeft in combinatie met digitale technologie een impact op bestaanszekerheid. Het eerdergenoemde tekort aan IT-professionals heeft immers een grote remmende werking op de mogelijkheid om kansen te pakken, om te groeien, om te innoveren e.d. Zolang er niet meer mensen met de juiste competenties via opleidingen beschikbaar komen op de arbeidsmarkt, zullen die vanuit het buitenland moeten worden aangetrokken, als student bijvoorbeeld, of kennismigrant. Zo niet, zullen bedrijven elders op zoek gaan naar een vestigingsplaats, waar wel voldoende gekwalificeerd personeel beschikbaar is, en daarbij mogelijk een deel van de IT-professionals uit Nederland meenemen. Het afknijpen of afsluiten van kennismigratie naar Nederland (wat in ieder geval op basis van de Europese basisregelgeving over vrij verkeer van personen binnen de Unie al vrijwel onmogelijk is) heeft dus een negatieve impact op ons economisch vermogen en daarmee uiteindelijk op bestaanszekerheid.
Geopolitiek speelveld
Een ander aspect van bestaanszekerheid wordt nog niet zo nadrukkelijk in de campagne betrokken; de ‘bestaanszekerheid’, of liever gezegd ‘voortbestaanszekerheid’, van onze westerse way of life. De Russische aanval op Oekraïne, de spanning in het Midden-Oosten als gevolg van de invallen vanuit de Gaza-strook in Israël en de reactie daarop, de restricties op handel in technologie en noodzakelijke grondstoffen tussen de VS, China en Europa waar Nederlandse bedrijven in verwikkeld raken, ze duiden allemaal op geopolitieke veranderingen die impact hebben op onze vrijheid. Onze waarden en normen, democratische en economische systemen, en daarmee ons operating model, staan onder druk. We moeten op zoek naar alternatieve technologieën en leveranciers die ons minder kwetsbaar maken op het geopolitieke terrein. Dit is onze tweede prio.
De enorme omvang van enkele strategische technologie leveranciers, hun focus op shareholder value, de daarmee samenhangende onwil om zelf de mogelijkheden van hun steeds krachtiger technologie aan banden te leggen, gekoppeld aan de afhankelijkheid van deze partijen en hun technologie die ook onze leden ondervinden, is een andere kant van de constatering dat de wereld zoals wij die kennen, sterk verandert. Hiertegen kunnen we m.i. alleen op Europese schaal iets inbrengen, wat dat betreft is het jammer dat de meeste politieke partijen bijzonder weinig aandacht hebben voor dit Europese perspectief.
In de wereld van digitale technologie zit aan Europese samenwerking nog een andere kant. De afgelopen jaren is in de EU veel nieuwe regelgeving ontwikkeld, juist om de Europese normen en waarden weer wat meer aandacht te geven, zelfs te beschermen, in de context van de digitale technologie en de geopolitieke ontwikkelingen. Er is aandacht voor verbeteren van marktwerking, voor het beperken van afhankelijkheden van andere economische blokken en voor (cyber-)veiligheid. De implementatie van deze regels gaat veel tijd en afstemming vergen, zowel voor individuele bedrijven en organisaties, als voor onze vereniging. Om dit zo efficiënt mogelijk te laten verlopen, roepen we de politiek op om zo min mogelijk nieuwe regels te stellen, zoveel mogelijk aan te sluiten bij de Europese regelgeving, de samenwerking tussen toezichthouders te versterken zodat ze op vergelijkbare wijze omgaan met het interpreteren en toepassen van de regels en te zorgen voor heldere guidelines voor bedrijven en organisaties over wat die moeten doen om in overeenstemming met de wetten te handelen. Bijvoorbeeld op het gebied van het toepassen van AI. Met alle kansen die dat biedt bij het aanpakken van uitdagingen op gebied van klimaat, gezondheidszorg, onderwijs enz. en de uitdagingen op gebied van ethiek en veiligheid, zullen we snel moeten weten wat de kaders zijn waarbinnen AI kan worden toegepast. Alleen door deze implementatie van regelgeving efficiënt op te pakken, voorkomen we dat de vergaande digitalisering van Nederland een remmende voorsprong wordt en zorgen we ervoor dat de schaarse kennis optimaal wordt ingezet. Deze aanpak van marktwerking en implementatie van regelgeving hebben we ook meegegeven in onze prio’s.
Kortom
Het geven van stemadvies is niet aan mij, maar in het voorgaande heb ik iets proberen te schetsen van de punten die vanuit CIO Platform Nederland zijn gedeeld met de politiek. De campagnes richten zich vooral op personen en erg nationaal georiënteerde onderwerpen. Met de vorming van een nieuw kabinet na de verkiezingen breekt een nieuwe fase aan, waarbij we met bovenstaande insteek weer zullen aangeven waar de kansen liggen voor digitale technologie, met welke risico’s rekening moet worden gehouden en welke randvoorwaarden nodig zijn om Nederlandse en Europese bedrijven en organisaties de beste kans te geven op het wereldtoneel en zo een sterke bijdrage te leveren aan een vrije, veilige, democratische en welvarende samenleving in een turbulente wereld. Stem wel en met oog voor de impact van digitale technologie!
Ronald Verbeek
Directeur
CIO Platform Nederland